Węgiel kamienny jest skałą osadową która powstała z obumarłych szczątków roślinnych. Skała ta zawiera od 75 do 97 % węgla pierwiastkowego. Szacuje się, że węgiel kamienny powstał w erze paleozoicznej, a ściślej mówiąc w karbonie, z obumarłych roślin, które uległy zwęgleniu bez dostępu atmosferycznego tlenu. Cechami charakterystycznymi tej skały osadowej są matowy połysk, ciemna czarna barwa jak również czarna rysa.
Jednym z najważniejszych zastosowań węgla kamiennego jest zastosowanie jako paliwo opałowe. Jego wartość opałowa wacha się między 16,7 a 29,3 MJ/Kg. Wartość opałowa jest w dużej mierze zależna od składu węgla, czyli ilości zawartego w nim popiołu, ilości zawartej w nim siarki oraz wilgotności. Dla porównania wartość opałowa czystego węgla to w przybliżeniu 33 MJ/Kg.
W Polsce zostały wyróżnione 3 typy węgla kamiennego. Podział ten ma związek z przeróżnymi cechami węgla kamiennego, które określają jego przydatność technologiczną. Cechami tymi są ciepło spalania i zawartość części lotnych w przeliczeniu na substancję suchą i bezpopiołową, spiekalność oraz dylatacja.
W Polsce węgiel kamienny ma status surowca strategicznego, z uwagi na fakt, iż zaspakaja aż sześćdziesiąt pięć % zapotrzebowania energetycznego państwa. Obecnie zauważa się tendencję spadkową w wydobyciu węgla kamiennego, gdyż w 1994 roku wydobycie wynosiło 132 miliony ton, a już pięć lat później zmniejszyło się o 20 milionów ton. Szacuje się, że Polska ma jedne z największych zasobów węgla kamiennego na świecie. Z tego powodu Polska zajmowała przez wiele lat miejsce w światowej czołówce krajów o największym wydobyciu węgla kamiennego.
Przyczynami ograniczenia wydobycia tego surowca w Polsce jest między innymi zamykanie nierentownych kopalń, wykorzystywanie energooszczędnych jak również surowcooszczędnych technologii, większe wykorzystywanie innych źródeł energii, wyczerpanie niektórych złóż oraz przyczyny ekologiczne, takie jak chęć zmniejszenia emisji dwutlenku węgla.
Współcześnie węgiel kamienny wydobywany jest w Polsce w Zagłębiu Lubelskim, województwie Śląskim a także Małopolskim. Główne miasta "węglowe" to Libiąż, Brzeszcze i jaworzno.
Na świecie największe złoża węgla kamiennego są w południowo-wschodnich Chinach, Indiach, RPA, Australii, Stanach Zjednoczonych a także na Ukrainie.